UZASADNIENIE ZMIANY NAZWY AWF NA AKF
Historyczna nazwa Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego, zmieniona w 1972 roku na Akademię Wychowania Fizycznego, pochodzi z okresu, gdy w Uczelni prowadzone było kształcenie jedynie na kierunku wychowanie fizyczne. Dyplomy w AWF zdobywali zatem tylko nauczyciele wychowania fizycznego. Obecnie Akademia jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się uczelni, rozszerzając na bieżąco swoją ofertę edukacyjną o nowe kierunki kształcenia, nie mające nic wspólnego z wychowaniem fizycznym.
Prowadzone są studia pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite studia magisterskie na 14 kierunkach:
- na Wydziale Wychowania Fizycznego i Sportu: wychowanie fizyczne, wychowanie fizyczne w służbach mundurowych, sport w szkolnym wychowaniu fizycznym, trener zdrowia i sprawności fizycznej, kultura fizyczna w służbach mundurowych, kultura fizyczna osób starszych;
- na Wydziale Rehabilitacji Ruchowej: fizjoterapia, terapia zajęciowa, kosmetologia;
- na Wydziale Turystyki i Rekreacji: turystyka i rekreacja, turystyka przygodowa, turystyka zdrowotna, zarządzanie rekreacją i rozrywką, management w organizacjach czasu wolnego.
Jak wynika z powyższego zestawienia, na jedynie trzech spośród czternastu kierunków studiów kształceni są studenci, którzy po ich ukończeniu uzyskują uprawnienia nauczyciela WF. Pozostałe jedenaście kierunków kształcenia nie ma nic wspólnego z wychowaniem fizycznym.
Warto również podkreślić, że działalność naukowa i dydaktyczna wszystkich akademii wychowania fizycznego zaliczana jest do nauk o kulturze fizycznej. Krakowska Uczelnia, mając kategorię naukową A, od kilkudziesięciu lat posiada uprawnienia do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego w dyscyplinie nauk o kulturze fizycznej. W Radzie Doskonałości Naukowej, wśród przedstawicieli innych dyscyplin dziedziny nauk medycznych i nauk o zdrowiu, zasiadają przedstawiciele nauk o kulturze fizycznej. Komitet Polskiej Akademii Nauk nosi nazwę Komitet Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej. Działalność naukowa, dydaktyczna i organizacyjna Uczelni w bardzo ograniczonym stopniu dotyczy wychowania fizycznego, natomiast całościowo mieści się w szeroko rozumianej kulturze fizycznej. Ma to odzwierciedlenie w definicji kultury fizycznej, która rozumiana jest jako „ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym reguł i norm postępowania a mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, o poprawę jego postawy oraz prawidłowy rozwój psychofizyczny”. Do form uczestnictwa w kulturze fizycznej zalicza się: wychowanie fizyczne, sport, turystykę, rekreację i rehabilitację medyczną. Te właśnie formy uczestnictwa w kulturze fizycznej są tożsame z wszystkimi, wymienionymi wyżej, prowadzonymi w krakowskiej AWF kierunkami kształcenia. Zmiana nazwy Uczelni jest zatem efektem bardzo dynamicznego Jej rozwoju, zarówno w zakresie działalności naukowej, jak również dydaktycznej, a upowszechnienie informacji o dokonaniu tej zmiany zostanie wykorzystane do promocji AKF w Krakowie jako ośrodka nie tylko kultywującego historyczną tradycję kultury fizycznej, ale również instytucji posiadającej szerokie kompetencje i możliwości rozwoju w zakresie nowoczesnego spojrzenia na dbałość o zdrowie i prawidłowy rozwój psychofizyczny człowieka poprzez wychowanie fizyczne, sport, turystykę, rekreację i rehabilitację medyczną. Zmiana nazwy na Akademię Kultury Fizycznej pomoże też dotrzeć do szerokiego, niedostatecznie zorientowanego grona osób, które do dnia dzisiejszego kojarzą akademie wychowania fizycznego jako uczelnie kształcące jedynie nauczycieli WF.
Zmiana nazwy ma również uzasadnienie w etymologii pojęcia kultura fizyczna. Historia kultury fizycznej sięga Starożytności, ale największą popularność termin ten zyskał począwszy od II połowy XIX stulecia do ok. 1950 w USA i w krajach Europy Zachodniej, dzięki czasopismu „Physical Culture” wydawanemu od 1899 r. przez Bernarra MacFaddena w Nowym Jorku, MacFaddens Encyclopedia of Physical Culture, mającej aż siedem wydań, a także licznym publikacjom ukazującym się w krajach Europy Zachodniej, w tym słownikom leksykograficznym, w których pojmowano kulturę fizyczną jako termin nadrzędny w stosunku do wychowania fizycznego, sportu czy różnych aktywności wypoczynkowych. Także na ziemiach polskich pojęcie to było rozpoznawalne już w pierwszej połowie XX wieku, o czym mogą świadczyć artykuły prasowe, wydawnictwa książkowe, wypowiedzi ówczesnych autorytetów: Eugeniusza Piaseckiego, Józefa Piłsudskiego, czy nawet propozycja utworzenia w 1929 r. Akademii Kultury Fizycznej w Warszawie.
Po II wojnie światowej kultura fizyczna została ideologicznie naznaczona i zdeprecjonowana przez system komunistyczny, który narzucił swój model organizacyjny i radzieckie wzorce nazewnictwa wszystkim państwom, które znalazły się w strefie wpływu ZSRR. Kultura fizyczna stała się wówczas synonimem upolitycznionego wychowania fizycznego i sportu służącym celom militarnym i propagandowym.
Niechęć państw zachodnich do systemu komunistycznego spowodowała odrzucenie terminu na przeszło pół wieku i zastępowanie go innymi określeniami. W ostatnich dwóch dekadach kultura fizyczna ponownie zaczęła się cieszyć naukową uwagą badaczy z krajów zachodnich, zwłaszcza historyków, socjologów, filozofów. Zaczęto wracać do korzeni. Uznano, że kultura fizyczna jest elementem kultury ogólnej oraz pojęciem semantycznie bardzo pojemnym i nadrzędnym w stosunku do wychowania fizycznego, sportu, rehabilitacji, turystyki i rekreacji czy różnych form pielęgnacyjnej aktywności. Uważa się, że rezygnowanie z tego terminu i zastępowanie go synonimicznymi określeniami o mniejszym zakresie znaczeniowym jest równoznaczne z kulturowym zubożeniem, a nawet wypaczeniem prozdrowotnej aktywności fizycznej i troski o rozwój psychofizyczny człowieka. Współcześnie badania nad kulturą fizyczną prowadzone są na różnych uniwersytetach zachodniej Europy, USA, Kanady, Australii. Tworzone są kierunki studiów, jak i odrębne szkoły mające w nazwie kulturę fizyczną i kształcące dla potrzeb szeroko rozumianej kultury fizycznej, np. Physical Culture and Sport (University of Texas, Austin), Physical Culture and Education (Columbia University), Physical Cultural Studies a także Physical Cultural Studies Laboratory (University of Maryland), a także szkoły kształcące kadry dla potrzeb kultury fizycznej np. w Newcastle w Wielkiej Brytanii powstała National Academy of Physical Culture, a we Francji École Nationale de la Culture Physique (ENCP) – w Caen, Rennes czy Marsylii.
Biorąc pod uwagę powyższe uzasadnienie można zatem stwierdzić, że zmiana nazwy Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie na Akademię Kultury Fizycznej ma szerokie i dobrze udokumentowane podłoże nie tylko historyczne, ale przede wszystkim merytoryczne, wynikające z całokształtu działalności naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej krakowskiej AWF.
